نقش ارز دیجیتال بانک مرکزی در آینده نظام اقتصادی

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که پولها چگونه در آینده مبادله خواهد شد؟ با پیشرفت فناوری، به ویژه در حوزه بلاک چین و ارزهای دیجیتال، نظام مالی جهانی در آستانه تحولی عظیم قرار دارد. یکی از مهم‌ترین این تحولات، ظهور ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) است.

ارز دیجیتال بانک مرکزی، به سادگی، نسخه‌ی دیجیتالی پول نقد یا سپرده‌های بانکی است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر می‌شود. برخلاف بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال که به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شوند، CBDC تحت کنترل مستقیم بانک مرکزی است. این بدان معناست که بانک مرکزی می‌تواند بر انتشار، توزیع و مدیریت ارز دیجیتال خود نظارت کامل داشته باشد.

با توجه به پتانسیل‌های بالای CBDC، بسیاری از بانک‌های مرکزی در سراسر جهان به تحقیق و توسعه در این حوزه پرداخته‌اند. برخی کشورها مانند چین و سوئد پیشرو در این زمینه هستند و به زودی شاهد راه‌اندازی آزمایشی یا حتی اجرای کامل CBDC در این کشورها خواهیم بود.

در این وبلاگ، به بررسی دقیق‌تر موارد زیر خواهیم پرداخت:

• آشنایی با ارز های دیجیتال ملی
• مزایا و معایب CBDC
• مقایسه CBDC با ارزهای دیجیتال دیگر
• نقش CBDC در اقتصاد آینده
• تأثیر CBDC بر سیاست‌های مالی

 

---

همچنین بخوانید : برای خرید و فروش ارز دیجیتال از کجا شروع کنم؟

---

 

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) در واقع یک نسخه دیجیتال از پول فیات است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر می‌شود. به عبارت ساده‌تر، این ارز دیجیتال همانند اسکناس و سکه، یک ابزار پرداخت قانونی است اما به صورت دیجیتالی قابل استفاده است. CBDC می‌تواند به دو شکل عمده وجود داشته باشد:

• CBDC عمده‌فروش: این نوع CBDC عمدتاً برای تراکنش‌های بین‌بانکی و نهادی طراحی شده است و هدف آن بهبود کارایی سیستم‌های پرداخت است.
• CBDC خرده‌فروش: این نوع CBDC برای استفاده عموم مردم طراحی شده است و می‌تواند به عنوان جایگزینی برای پول نقد و کارت‌های بانکی مورد استفاده قرار گیرد.

 

انقلاب دیجیتال و تحول بانکداری سنتی

ظهور ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک چین، تحولات شگرفی را در صنعت مالی و به ویژه بانکداری سنتی ایجاد کرده است. این فناوری‌های نوین با ارائه روش‌های جدید برای انجام تراکنش‌ها، ذخیره ارزش و دسترسی به خدمات مالی، چالش‌های جدی را برای مدل‌های سنتی بانکداری ایجاد کرده‌اند. تغییرات ایجاد شده عبارتند از:

1- تمرکززدایی در مقابل تمرکزگرایی

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های ارزهای دیجیتال با سیستم بانکی سنتی، مفهوم تمرکززدایی است. در سیستم بانکی سنتی، تمامی تراکنش‌ها از طریق نهادهای مرکزی مانند بانک‌ها انجام می‌شود و این نهادها کنترل کامل بر سیستم مالی دارند. اما در دنیای ارزهای دیجیتال، با استفاده از فناوری بلاک چین، هیچ نهاد مرکزی وجود ندارد و تراکنش‌ها به صورت همتا به همتا و بدون واسطه انجام می‌شوند. این تمرکززدایی، امنیت و شفافیت را افزایش داده و اعتماد به سیستم مالی را تقویت می‌کند.

2- کاهش هزینه‌های تراکنش

هزینه‌های بالای تراکنش، یکی از انتقادات رایج به سیستم بانکی سنتی است. به خصوص در تراکنش‌های بین‌المللی، هزینه‌ها بسیار بالا و زمان‌بر هستند. اما ارزهای دیجیتال با حذف واسطه‌ها و کاهش هزینه‌های عملیاتی، هزینه‌های تراکنش را به شدت کاهش می‌دهند. این کاهش هزینه‌ها، به ویژه برای افراد و کسب‌کارهای کوچک بسیار جذاب است.

3- افزایش سرعت تراکنش‌ها

در سیستم بانکی سنتی، پردازش تراکنش‌ها ممکن است چندین روز طول بکشد. اما در شبکه‌های بلاک چین، تراکنش‌ها به سرعت و در عرض چند دقیقه تایید و ثبت می‌شوند. این سرعت بالا، برای بسیاری از صنایع مانند تجارت الکترونیک و پرداخت‌های بین‌المللی بسیار مهم است.

4- دسترسی بیشتر به خدمات مالی

ارزهای دیجیتال امکان دسترسی به خدمات مالی را برای افراد و کسب‌کارهایی که به سیستم بانکی سنتی دسترسی ندارند، فراهم می‌کنند. در بسیاری از کشورهای جهان، میلیون‌ها نفر به دلیل نداشتن مدارک شناسایی معتبر یا سایر موانع، نمی‌توانند از خدمات بانکی استفاده کنند. اما ارزهای دیجیتال با حذف این موانع، امکان دسترسی به خدمات مالی را برای همه فراهم می‌کنند.

5- نوآوری و ایجاد محصولات مالی جدید

فناوری بلاک چین، امکان ایجاد محصولات مالی جدید و نوآورانه را فراهم کرده است. قراردادهای هوشمند، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و سایر محصولات مالی مبتنی بر بلاک چین، نمونه‌هایی از این نوآوری‌ها هستند. این محصولات مالی جدید، می‌توانند نیازهای جدید بازار را برطرف کرده و فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی را ایجاد کنند.

 

چگونگی تغییر نقش بانک‌ها تحت تأثیر ارزهای دیجیتال

با توجه به چالش‌های ایجاد شده توسط ارزهای دیجیتال، بانک‌ها مجبور به تغییر نقش خود شده‌اند. برخی از مهم‌ترین تغییرات عبارتند از:

• تبدیل به ارائه دهندگان خدمات: بانک‌ها به جای اینکه تنها به عنوان واسطه عمل کنند، به سمت ارائه خدمات متنوع‌تر مانند مشاوره مالی، مدیریت دارایی و خدمات بانکی دیجیتال حرکت کرده‌اند.
• توسعه زیرساخت‌های بلاک چین: بسیاری از بانک‌ها در حال توسعه زیرساخت‌های خود برای استفاده از فناوری بلاک چین هستند. آن‌ها به دنبال آن هستند که از این فناوری برای بهبود کارایی و امنیت سیستم‌های خود استفاده کنند.
• همکاری با شرکت‌های فناوری: بانک‌ها به دنبال همکاری با شرکت‌های فناوری هستند تا بتوانند از نوآوری‌های آن‌ها بهره‌مند شوند و محصولات و خدمات جدیدی را ارائه دهند.
• تغییر مدل رقابتی: رقابت در صنعت بانکداری به شدت افزایش یافته است. بانک‌ها اکنون با رقابت شرکت‌های فناوری و استارت‌آپ‌های حوزه فین‌تک روبرو هستند.

آینده بانک‌ها به شدت به نحوه سازگاری آن‌ها با تغییرات ایجاد شده توسط ارزهای دیجیتال بستگی دارد. بانک‌هایی که بتوانند خود را با این تغییرات وفق دهند، فرصت‌های جدیدی را برای رشد و توسعه پیدا خواهند کرد. اما بانک‌هایی که از این تغییرات عقب بمانند، ممکن است با چالش‌های جدی روبرو شوند.

 

ارزهای دیجیتال ملی در چه زمینه‌هایی بر دیفای تأثیر می‌گذارند؟

ارزهای دیجیتال ملی و دیفای دو مفهوم به ظاهر متضاد هستند. دیفای بر پایه غیرمتمرکز بودن و حذف واسطه‌ها است، در حالی که ارزهای دیجیتال ملی توسط دولت‌ها کنترل می‌شوند. با این حال، این دو مفهوم می‌توانند در برخی زمینه‌ها بر یکدیگر تأثیر بگذارند.

1. افزایش پذیرش دیفای:
   • قانون‌گذاری: ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند با ایجاد یک چارچوب قانونی مشخص، به افزایش پذیرش دیفای کمک کنند. دولت‌ها با تنظیم قوانین و مقررات مناسب، می‌توانند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در دیفای را کاهش دهند.
   • یکپارچگی با سیستم مالی سنتی: با اتصال ارزهای دیجیتال ملی به سیستم مالی سنتی، امکان تبادل آسان‌تر بین ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات فراهم می‌شود و این امر می‌تواند به افزایش پذیرش دیفای کمک کند.
2. توسعه زیرساخت‌ها:
   • پردازش تراکنش‌ها: ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند به توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز برای پردازش حجم بالای تراکنش‌ها در دیفای کمک کنند. با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید، می‌توان سرعت و امنیت تراکنش‌ها را افزایش داد.
   • ذخیره‌سازی داده: ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند به ایجاد سیستم‌های ذخیره‌سازی داده امن و مقیاس‌پذیر برای دیفای کمک کنند.
3. نوآوری در محصولات و خدمات:
   • توسعه محصولات جدید: ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند به عنوان پایه برای توسعه محصولات و خدمات جدید در حوزه دیفای استفاده شوند. به عنوان مثال، می‌توان از ارزهای دیجیتال ملی برای ایجاد استیبل کوین‌هایی با پشتوانه دولتی استفاده کرد.
   • افزایش رقابت: ورود ارزهای دیجیتال ملی به بازار دیفای می‌تواند به افزایش رقابت بین پروژه‌های مختلف کمک کند و در نتیجه، منجر به ارائه خدمات بهتر و با هزینه کمتر شود.
4. کاهش ریسک:
   • ثبات قیمت: ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند به دلیل پشتوانه دولتی، ثبات قیمت بیشتری نسبت به سایر ارزهای دیجیتال داشته باشند. این امر می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری در دیفای را کاهش دهد.
   • کاهش نوسانات: با کاهش نوسانات قیمت، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان بیشتری در بازار دیفای فعالیت کنند.

 

چرا بانک‌های مرکزی به سمت CBDC حرکت می‌کنند؟

دلایل مختلفی برای علاقه‌مندی بانک‌های مرکزی به CBDC وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش کارایی سیستم‌های پرداخت: CBDC می‌تواند تراکنش‌ها را سریع‌تر، ارزان‌تر و امن‌تر کند.
• افزایش شمول مالی: CBDC می‌تواند به افرادی که به خدمات بانکی دسترسی ندارند، امکان دسترسی به سیستم مالی را فراهم کند.
• کنترل بهتر سیاست پولی: CBDC می‌تواند به بانک‌های مرکزی کمک کند تا سیاست‌های پولی را با دقت بیشتری اجرا کنند.
• کاهش هزینه‌های چاپ و توزیع پول نقد: با استفاده از CBDC، هزینه‌های مرتبط با چاپ و توزیع پول نقد کاهش می‌یابد.
• مقابله با ارزهای دیجیتال خصوصی: CBDC می‌تواند به عنوان یک جایگزین امن و قابل کنترل برای ارزهای دیجیتال خصوصی مانند بیت کوین و اتریوم عمل کند.

 

ارز دیجیتال مرکزی یا ملی چگونه کار می‌کند؟

مکانیسم دقیق کارکرد CBDC بسته به طراحی هر بانک مرکزی متفاوت است. اما به طور کلی، CBDC بر روی یک پلتفرم فناوری اطلاعات امن و قابل اعتماد اجرا می‌شود. این پلتفرم امکان ایجاد، انتقال و مدیریت واحدهای CBDC را فراهم می‌کند.

مراحل کلی یک تراکنش CBDC:

1. ایجاد حساب: کاربران برای استفاده از CBDC باید یک حساب در پلتفرم مربوطه ایجاد کنند.
2. واریز وجه: کاربران می‌توانند از طریق حساب بانکی خود یا سایر روش‌ها، وجه را به حساب CBDC خود واریز کنند.
3. انجام تراکنش: کاربران می‌توانند با استفاده از کیف پول دیجیتال خود، CBDC را به سایر کاربران انتقال دهند.
4. ثبت تراکنش: تمام تراکنش‌های CBDC در یک دفتر کل توزیع شده ثبت می‌شوند.

طبق آمار منتشر شده از سایت thalesgroup.com :

Juniper Research predicts the value of payments via CBDCs will reach $213 billion a year by 2030, up from just $100 million in 2023.

Juniper Research پیش بینی می کند که ارزش پرداخت ها از طریق CBDC ها تا سال 2030 به 213 میلیارد دلار در سال خواهد رسید که از 100 میلیون دلار در سال 2023 بیشتر است.

 

تفاوت ارز دیجیتال بانک مرکزی با رمزارزها

ارز دیجیتال بانک مرکزی، همانطور که از نامش پیداست، یک ارز دیجیتال است که توسط یک بانک مرکزی صادر می‌شود. به عبارت دیگر، CBDC یک نسخه دیجیتال از پول فیات است که توسط دولت پشتیبانی می‌شود. هدف اصلی از ایجاد CBDC، مدرن‌سازی سیستم‌های پرداخت و افزایش کارایی و امنیت آن‌ها است.

سایر رمز ارزها، مانند بیت کوین، اتریوم و هزاران ارز دیجیتال دیگر، به طور مستقل از دولت‌ها ایجاد شده‌اند و به عنوان جایگزینی برای سیستم‌های مالی سنتی عمل می‌کنند. این ارزها بر اساس فناوری بلاک چین ساخته شده‌اند و به صورت غیرمتمرکز مدیریت می‌شوند.

CBDC و سایر رمز ارزها هر دو آینده پول را شکل می‌دهند، اما رویکردها و اهداف آن‌ها متفاوت است. CBDC‌ها به دنبال بهبود سیستم‌های مالی موجود و افزایش کارایی هستند، در حالی که سایر رمز ارزها به دنبال ایجاد یک سیستم مالی جدید و غیرمتمرکز هستند.

 

ویژگی های کلیدی ارز دیجیتال ملی

در این مقاله، به بررسی ویژگی‌های مهم ارز دیجیتال ملی و تأثیرات بالقوه آن می‌پردازیم.

1. صدور توسط بانک مرکزی: مهم‌ترین ویژگی ارز دیجیتال ملی این است که توسط بانک مرکزی صادر می‌شود و به عنوان یک دارایی قانونی شناخته می‌شود.
2. پشتیبانی دولت: ارز دیجیتال ملی از حمایت کامل دولت برخوردار است و به عنوان یک ابزار پرداخت قانونی مورد پذیرش قرار می‌گیرد.
3. تکنولوژی بلاک چین: بسیاری از ارزهای دیجیتال ملی بر پایه فناوری بلاک چین ساخته می‌شوند که به آن‌ها امنیت، شفافیت و غیرمتمرکز بودن می‌بخشد.
4. قابلیت برنامه‌ریزی: ارز دیجیتال ملی قابلیت برنامه‌ریزی دارد و می‌توان از آن برای اجرای سیاست‌های پولی و مالی استفاده کرد.
5. دسترسی آسان: هدف از ایجاد ارز دیجیتال ملی، افزایش دسترسی عموم به خدمات مالی و کاهش هزینه‌های تراکنش است.

 

مزایا و معایب ارز دیجیتال ملی

این فناوری نوظهور چه مزایا و معایبی دارد؟ در ادامه به بررسی جامع این موضوع می‌پردازیم.

مزایای ارز دیجیتال ملی

• افزایش سرعت و کارایی تراکنش‌ها: ارز دیجیتال ملی می‌تواند سرعت انجام تراکنش‌ها را به طور قابل توجهی افزایش دهد و هزینه‌های مربوط به پردازش تراکنش‌ها را کاهش دهد.
• گسترش دسترسی به خدمات مالی: با استفاده از ارز دیجیتال ملی، افراد بیشتری می‌توانند به خدمات مالی دسترسی پیدا کنند، حتی کسانی که حساب بانکی ندارند.
• کاهش هزینه‌های چاپ و توزیع پول نقد: حذف پول نقد و جایگزینی آن با ارز دیجیتال، هزینه‌های چاپ و توزیع پول را کاهش می‌دهد.
• شفافیت بیشتر در سیستم مالی: ارز دیجیتال ملی می‌تواند به افزایش شفافیت در سیستم مالی کمک کند و امکان نظارت بر تراکنش‌ها را فراهم کند.
• تسهیل سیاست‌های پولی: بانک‌های مرکزی می‌توانند از ارز دیجیتال ملی برای اجرای سیاست‌های پولی خود استفاده کنند و ابزارهای جدیدی برای کنترل تورم و سایر نوسانات اقتصادی به دست آورند.
• کاهش تقلب و پولشویی: با استفاده از فناوری بلاک چین، می‌توان از ارز دیجیتال ملی برای کاهش تقلب و پولشویی استفاده کرد.

 

معایب ارز دیجیتال ملی

• نگرانی‌های امنیتی: هر سیستم دیجیتالی در معرض حملات سایبری قرار دارد و ارز دیجیتال ملی نیز از این قاعده مستثنی نیست.
• وابستگی به زیرساخت‌های فنی: عملکرد مناسب ارز دیجیتال ملی به زیرساخت‌های فنی قوی و پایدار نیاز دارد.
• مسائل مربوط به حریم خصوصی: جمع‌آوری داده‌های تراکنش‌ها در یک سیستم متمرکز می‌تواند نگرانی‌هایی را در مورد حریم خصوصی افراد ایجاد کند.
• خطرات ناشی از اختلالات سیستم: هرگونه اختلال در سیستم ارز دیجیتال ملی می‌تواند به اختلال در اقتصاد کشور منجر شود.
• مقاومت در برابر تغییر: تغییر از سیستم پولی سنتی به سیستم دیجیتال ممکن است با مقاومت‌هایی از سوی عموم مردم و برخی از بخش‌های اقتصادی روبرو شود.
• مسائل مربوط به نابرابری: اگر دسترسی به اینترنت و دستگاه‌های هوشمند به طور یکسان برای همه افراد فراهم نباشد، ممکن است ارز دیجیتال ملی به افزایش نابرابری منجر شود.

در نهایت، تصمیم‌گیری در مورد اجرای ارز دیجیتال ملی باید با دقت و بررسی همه جانبه انجام شود. این فناوری می‌تواند فرصتی برای بهبود سیستم مالی و افزایش کارایی آن باشد، اما در صورت عدم توجه به چالش‌ها، ممکن است به نتایج ناخواسته‌ای منجر شود.

 

آینده پول دیجیتال بانک مرکزی

ارز دیجیتال بانک مرکزی، یک نوآوری مهم در حوزه مالی است که می‌تواند تحولات بزرگی را در نظام‌های پرداخت و سیاست‌های پولی ایجاد کند. با وجود چالش‌هایی که پیش روی این فناوری است، CBDCها پتانسیل بالایی برای بهبود کارایی سیستم‌های مالی، افزایش شفافیت و گسترش دسترسی به خدمات مالی را دارند. در نهایت، موفقیت CBDCها به نحوه طراحی و اجرای آن‌ها و همچنین به همکاری بین‌المللی بستگی دارد.