وابستگی قیمت یا پگ در ارز‌های دیجیتال چیست و چگونه بر قیمت تأثیر می‌گذارد؟

وابستگی قیمت یا پگ (Peg) در ارز‌های دیجیتال به معنای تثبیت ارزش یک ارز دیجیتال به یک دارایی پایدار مانند دلار آمریکا، یورو، طلا، یا حتی یک ارز دیجیتال دیگر است. این مفهوم به‌ویژه در مورد استیبل کوین‌ها (Stablecoins) که نوعی از ارز‌های دیجیتال هستند، کاربرد دارد. هدف اصلی پگ در ارز‌های دیجیتال، کاهش نوسانات قیمتی و ایجاد ثبات برای استفاده در تراکنش‌های روزمره، پرداخت‌ها، و ذخیره ارزش است. این مقاله از ارزکت به بررسی انواع پگ در ارز‌های دیجیتال، مکانیسم‌های اجرایی، مزایا، معایب، و چالش‌های پیشروی آن می‌پردازد.

آشنایی با تعریف یا مغهوم Peg یا وابستگی قیمت

برای آشنایی بیشتر با مفهوم پگ در ارز‌های دیجیتال باید بدانید که این استراتژی یک نوع سیاست اقتصادی از طرف دولت‌ها یا بازارهای مالی است که در آن یک نوع ارز یا رمز ارز به ارز دیگری از یک سبد مالی مانند طلا متصل می‌شود. این فرایند در حقیقت برای ایجاد ثبات در نرخ ارزهای دولتی یا دیجیتال، کاهش نوسان بازارهای مالی و افزایش اعتماد کاربران برای فعالیت یا سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی بین‌المللی به کار می‌رود.

در حالت کلی می‌توان گفت که وابستگی قیمت یا پگ در ارز‌های دیجیتال به معنی تثبیت قیمت یک ارز به کمک یک ارز قوی‌تر مانند دلار، یورو یا طلا و حتی شاخص‌های اقتصادی قدرتمند دیگر است. این تکنیک تنها به بازار ارزهای دیجیتال محدود نمی‌شود، بلکه در سال‌های گذشته کشورهایی مانند چین، هنگ کنگ و تایلند برای مدیریت بحران‌های مالی و حفظ ارزش پول ملی خود از این استراتژی استفاده کرده‌اند.

امروزه پگ در ارز‌های دیجیتال به‌خصوص در استیبل‌کوین‌ها، به‌عنوان راهکاری برای کنترل نوسانات قیمت و ایجاد اطمینان در معاملات به کار گرفته می‌شود. با این حال، اجرای موفق این مکانیزم نیازمند مدیریت صحیح، شفافیت و رعایت استانداردهای مالی است تا ثبات و پایداری پگ در ارز‌های دیجیتال در بلندمدت حفظ شود.

معرفی انواع پگ در ارز‌های دیجیتال

علیرغم تنوع انواع پگ‌ها در حوزه ارزهای ملی و رمزارها سعی کرده‌ایم در ادامه بر معرفی انوع وابستگی قیمت در ارزهای دیجیتال متمرکز شویم:

1. پگ به ارز‌های فیات (Fiat-Pegged )

در این روش ارزش ارز دیجیتال به یک ارز فیات مانند دلار آمریکا متصل است. تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) که هر دو به دلار آمریکا پگ شده‌اند.

2. پگ به کالا‌ها (Commodity-Pegged )

در این مدل از وابستگی قیمت یا پگ ارزش ارز دیجیتال به یک کالای فیزیکی مانند طلا متصل است. پکس گلد (PAXG) که به طلا پگ شده است.

3. پگ به ارز‌های دیجیتال دیگر (Crypto-Pegged)

در این روش، ارزش ارز دیجیتال به یک ارز دیجیتال دیگر مانند اتریوم یا بیت‌کوین متصل است. مانند ارز دیجیتال دای (DAI) که به دلار آمریکا پگ شده، اما پشتوانه آن ارز‌های دیجیتال است.

4. پگ الگوریتمی (Algorithmic Peg)

در این تکنیک وابستگی قیمت یا پگ، ارزش ارز دیجیتال از طریق الگوریتم‌های هوشمند و بدون نیاز به پشتوانه فیزیکی یا ارز فیات تثبیت می‌شود. برای مثال، ترا (Terra) که قبل از سقوطش از این مکانیسم استفاده می‌کرد.

مکانیسم‌های اجرایی پگ در ارز‌های دیجیتال

حالا باید بررسی کنیم که این استراتژی چگونه در بازار ارزهای دیجیتال بکار می‌رود:

• پشتوانه دارایی (Collateralized): ارز دیجیتال با دارایی‌های فیزیکی یا دیجیتال پشتیبانی می‌شود. مانند، تتر با ذخایر دلار آمریکا در بانک‌ها پشتیبانی می‌شود.
• مکانیسم غیرمتمرکز (Decentralized): ارز دیجیتال با استفاده از قرارداد‌های هوشمند و وثیقه‌های دیجیتال تثبیت می‌شود. برای مثال، ارز دیجیتال دای (DAI) که با وثیقه‌گذاری ارز‌های دیجیتال در پلتفرم می‌کر (MakerDAO) ایجاد می‌شود.
• الگوریتمی (Algorithmic): این مکانیسم وابستگی قیمت یا پگ به‌صورت عرضه و تقاضا از طریق الگوریتم‌ها کنترل می‌شود تا ارزش ارز ثابت بماند. مانند، ارز ترا (Terra) که از توکن LUNA برای حفظ ثبات استفاده می‌کرد.

مزایای وابستگی قیمت یا پگ در ارز‌های دیجیتال

• کاهش نوسانات: ثبات قیمتی، ارز‌های دیجیتال را برای تراکنش‌های روزمره مناسب می‌کند.
• ذخیره ارزش: کاربران می‌توانند بدون نگرانی از کاهش ارزش، دارایی خود را حفظ کنند.
• پل بین دنیای فیات و دیجیتال: استیبل کوین‌ها به‌عنوان پلی بین سیستم‌های مالی سنتی و ارز‌های دیجیتال عمل می‌کنند.
• سرعت و کارایی: تراکنش‌ها با ارز‌های دیجیتال پگ‌شده سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از سیستم‌های بانکی سنتی است.

معایب و چالش‌های پگ در ارز‌های دیجیتال

ریسک اعتماد به پشتوانه ارز دیجیتال: یکی از مشکلات کلیدی در وابستگی قیمت یا پگ در استیبل‌کوین‌های متمرکز مانند تتر، کاربران باید به شرکت صادرکننده اعتماد کنند که دارایی‌های پشتوانه واقعی وجود دارد. برای مثال، در سال ۲۰۲۱، تتر به دلیل عدم شفافیت درباره ذخایر خود مورد انتقاد قرار گرفت.

ریسک نقدینگی: اگر پشتوانه کافی نباشد، ارز دیجیتال ممکن است از پگ خود خارج شود. مانند، سقوط ترا (Terra) و استیبل‌کوین UST در سال ۲۰۲۲ به دلیل از دست دادن پگ، با کاهش یا ریزش نقدینگی روبرو شدند.

متمرکز بودن: بسیاری از استیبل‌کوین‌ها توسط شرکت‌های متمرکز کنترل می‌شوند که با فلسفه غیرمتمرکز بودن ارز‌های دیجیتال در تضاد است.

مقررات و نظارت: دولت‌ها و نهاد‌های نظارتی ممکن است استیبل‌کوین‌ها را به دلیل تأثیر بر سیستم‌های مالی سنتی محدود کنند.

حمله سوداگرانه: مانند نظام‌های ارزی سنتی، ارز‌های دیجیتال پگ‌شده نیز در معرض حمله سوداگران قرار دارند.

تأثیرات وابستگی قیمت یا پگ بر بازار کریپتوکارنسی

این فرایند کلیدی بر بازار ارزهای دیجیتال تاثیرات گسترده‌ای دارد که به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شوند. مهم‌ترین تاثرات مثبت و منفی این فرایند عبارتند از:

تاثیرات مثبت پگ بر بازار کریپتو

• کاهش نوسانات بازار: استیبل کوین‌هایی مانند تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) با پگ به دلار آمریکا، ثبات قیمتی را به بازار کریپتوکارنسی وارد می‌کنند. این ثبات ناشی از وابستگی قیمت یا پگ، کاربران را قادر می‌سازد تا بدون نگرانی از نوسانات شدید، از ارز‌های دیجیتال برای تراکنش‌های روزمره و ذخیره ارزش استفاده کنند.
• افزایش نقدینگی: استیبل‌کوین‌ها به‌عنوان پلی بین بازار‌های سنتی و کریپتو عمل می‌کنند و نقدینگی را افزایش می‌دهند. معامله‌گران می‌توانند به‌سرعت دارایی‌های خود را به استیبل‌کوین‌ها تبدیل کنند تا از ریسک نوسانات بازار در‌امان بمانند.
• تسهیل تراکنش‌های بین‌المللی: استیبل‌کوین‌ها با پگ به ارز‌های فیات، تراکنش‌های بین‌المللی را سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کنند. این ویژگی وابستگی قیمت یا پگ ارزهای دیجیتال به‌ویژه برای کشور‌هایی با تورم بالا یا محدودیت‌های ارزی مفید است.
• جذب سرمایه‌گذاران جدید: ثبات قیمتی استیبل‌کوین‌ها، سرمایه‌گذاران محافظه‌کار را به بازار کریپتو جذب می‌کند. این سرمایه‌گذاران ممکن است به‌تدریج به سمت ارز‌های دیجیتال پرنوسان‌تر مانند بیت‌کوین و اتریوم حرکت کنند.
• پشتیبانی از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): استیبل‌کوین‌ها نقش کلیدی در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز ایفا می‌کنند. آن‌ها به‌عنوان وثیقه در پروتکل‌های وام‌دهی، استیکینگ، و تأمین نقدینگی استفاده می‌شوند.

تأثیرات منفی پگ بر بازار کریپتوکارنسی

• ریسک از دست دادن پگ: اگر یک استیبل‌کوین نتواند پگ خود را حفظ کند، اعتماد کاربران از بین می‌رود و بازار دچار آشفتگی می‌شود. برای مثال، سقوط استیبل‌کوین الگوریتمی ترا (Terra) و توکن UST در سال ۲۰۲۲، که منجر به از دست رفتن میلیارد‌ها دلار سرمایه شد نمونه‌ای از این چالش بزرگ است.
• وابستگی به سیستم‌های متمرکز: بسیاری از استیبل‌کوین‌ها توسط شرکت‌های متمرکز کنترل می‌شوند که با فلسفه غیرمتمرکز بودن ارز‌های دیجیتال در تضاد است. این نوع وابستگی قیمت یا پگ می‌تواند منجر به ریسک‌های نظارتی و اعتمادی شود.

نگاهی به آینده پگ در ارز‌های دیجیتال

با بررسی پگ یا وابستگی قیمت به این نتیجه می‌رسیم که در آینده نزدیک وقوع اتفاق‌های زیر برای مدیریت بهتر این فرایند ضروری به نظر می‌رسد.

• افزایش شفافیت: برای اعمال بهتر فرایند وابستگی قیمت یا پگ، استیبل‌کوین‌ها باید شفافیت بیشتری درباره ذخایر خود ارائه دهند.
• ضرورت افزایش عرضه استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز: توسعه استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز مانند دای (DAI) ممکن است افزایش یابد.
• وضع مقررات دولتی: دولت‌ها احتمالاً مقررات سختگیرانه‌تری برای استیبل‌کوین‌ها وضع خواهند کرد.
• فناوری‌های جدید: استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و بلاکچین‌های پیشرفته برای بهبود مکانیسم‌های پگ اجتناب‌ناپذیر است.

سخن پایانی

سؤالات متداول

1. وابستگی قیمت یا پگ در ارز‌های دیجیتال به چه معناست؟

وابستگی قیمت یا پگ در ارز‌های دیجیتال به معنای تثبیت ارزش یک ارز دیجیتال به یک دارایی پایدار مانند ارز‌های فیات (مانند دلار آمریکا)، کالا‌ها (مانند طلا)، یا سایر ارز‌های دیجیتال است. این کار معمولاً از طریق مکانیسم‌هایی مانند پشتوانه دارایی، الگوریتم‌های هوشمند، یا وثیقه‌گذاری انجام می‌شود. هدف اصلی پگ، کاهش نوسانات قیمتی و ایجاد ثبات برای استفاده در تراکنش‌های روزمره و ذخیره ارزش است.

2. تفاوت بین استیبل‌کوین‌های متمرکز و غیرمتمرکز از نظر وقوع پگ چیست؟

1. استیبل‌کوین‌های متمرکز: این استیبل‌کوین‌ها توسط شرکت‌های متمرکز کنترل می‌شوند و معمولاً به ارز‌های فیات مانند دلار آمریکا پگ شده‌اند. مثال: تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC). این استیبل‌کوین‌ها به ذخایر فیات در بانک‌ها متکی هستند و کاربران باید به شرکت صادرکننده اعتماد کنند.
2. استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز: این نوع ارزهای دیجیتال از طریق قرارداد‌های هوشمند و وثیقه‌گذاری ارز‌های دیجیتال دیگر (مانند اتریوم) تثبیت می‌شوند. مثال: دای (DAI). این استیبل‌کوین‌ها نیازی به اعتماد به یک نهاد متمرکز ندارند و با فلسفه غیرمتمرکز بودن ارز‌های دیجیتال همخوانی دارند.

3. چه ریسک‌هایی در ارتباط با پگ در ارز‌های دیجیتال وجود دارد؟

• ریسک از دست دادن پگ: اگر مکانیسم‌های پگ به‌درستی کار نکنند، ارزش ارز دیجیتال ممکن است از پگ خود خارج شود (مثال: سقوط استیبل‌کوین UST در سال ۲۰۲۲).
• ریسک نقدینگی: اگر پشتوانه کافی برای stablecoin وجود نداشته باشد، ممکن است نقدینگی کاهش یابد و ارزش آن نوسان کند.
• ریسک مقرراتی: دولت‌ها ممکن است استیبل‌کوین‌ها را به دلیل تأثیرشان بر سیستم‌های مالی سنتی محدود یا ممنوع کنند.
• ریسک اعتماد: در استیبل‌کوین‌های متمرکز، کاربران باید به شرکت صادرکننده اعتماد کنند که دارایی‌های پشتوانه واقعی وجود دارد.
• حمله سوداگرانه: استیبل‌کوین‌ها ممکن است در معرض حمله سوداگران قرار گیرند، به‌ویژه اگر بازار به توانایی آن‌ها در حفظ پگ خود شک کند.